نامه‌های سوشیانت هزارم » چه می‌توانم گفت؟

اى مردم، اینک در روزگارى آکنده از ستم و لبریز از ناسپاسى به سر می‌بریم، که نیکوکار، بدکار به شمار می‌آید و ستم‏گر، بر سرکشى خویش می‌افزاید، نه آنچه را می‌دانیم، به کار می‌بریم و نه آن چه را که نمی‌دانیم، می‌پرسیم و نه از هیچ فاجعه‌ای تا فرودآمدنش می‌هراسیم.

در این محیط، مردم چهار گروه‏‌اند: گروهى سیاست‌بازان پلیدى هستند که اگر زمین را به فساد نمی‌کشند، تنها به سبب ناتوانى، احساس زبونى، خودکم‏‌بینی، کندى تیغ و کمبود امکان‌هاى مادى است. در برابر اینان اشرار سیاسی‌اند که با شمشیرهاى آخته‏‌شان، آشکارا دست به شرارت می‌زنند و با سواران و پیادگان خود بر مردم یورش می‌آورند و براى اندکى از حطام دنیا که غنیمت برند، یا گروهکى که بر ایشان فرماندهى یابند، یا بلنداى منبرى که بر آن فراز آیند، خود را فروخته‏‌اند و دین را به تباهى کشانده‏‌اند. و چه سوداگرى زشتى است که انسان، دنیا را بهاى خویشتن خویش بشناسد و ثواب‌هاى الهى و ارزش‌هاى خدایى را با دنیا و ضد ارزش‌هایش سودا کند. و گروهى نیز مزورانی‌اند که به جاى آن که با تلاش و کار در دنیا آخرت را بجویند، با عبادت‌هاى ریایى و قدیس‌مآبانه، در جستجوى دنیایند. با وقارى دروغین، گام‌هایى کوتاه بر می‌دارند و دامن جامه‏‌ى خویش بر می‌چینند و امانت فروشى را آرایه‏‌ى خود مى‏‌کنند و پرده‏‌پوشى خداى را ابزار گناه مى‏‌سازند و در نهایت چهارمین گروه آنان‏‌اند که به دلیل نداشتن موقعیت و امکان، بازمانده از جاه و مقام، منزوى شده‏‌اند. اما درماندگی‌شان را قناعت نام داده‏‌اند و خود را به لباس زهد آراسته‏‌اند، در حالى که از قناعت و زهد بویى نبرده‏‌اند.

در این میان گروه انگشت شمارى هستند که یاد معاد و هنگامه‏‌ى بازگشت چشم‌هاشان را بر همه چیز فرو بسته است و هول محشر، ریزش اشک‌هاشان را افزون و افزون‌تر کرده است. پس شمارى‏‌شان آواره و دور افتاده، برخى نگران و سرکوبى شده، گروهى زیر فشار دم فرو بسته و کسانى دعوت‌گرانی مخلص و فریادگرانی دل سوخته‏‌اند. آرى اینان ، آتش‌هایى هستند در زیر خاکستر تقیه، که گمنامى و خوارى فراشان گرفته است، بدان سان که گویى با لب‌هاى شوره زده و قلب‌هاى پاره پاره در دریاى نمک فرو افتاده‏‌اند، چندان اندرز داده‏‌اند که به ستوه آمده‏‌اند و چنان سرکوب شده‏‌اند که شکوهى ندارند و چندان قربانى داده‏‌اند که انگشت شمار اند.

اینک بکوشید که دنیا در چشمانتان از تفاله‏‌ى دباغان و پر قیچى دام‌داران ناچیزتر باشد، و پیش از آنکه مایه‏‌ى پند آیندگان شوید، از گذشتگان پند گیرید، و با بى‏‌اعتنایى هر چه بیشتر، به دورش افکنید، که دنیا کسانى را به دور افکنده است که از شما بسى دلباخته‏‌ترش بوده‏‌اند.

علی – خطبه‌ی شماره ۳۲ نهج البلاغه.